راهکار وزیر آموزش و پرورش برای جذب رسمی طلبه ها
یکسال بعد از انتشار اخباری در مورد تلاش آموزش و پرورش برای جذب چند هزار طلبه در مدرسه به عنوان مشاور چندی قبل وزیر این وزارتخانه نیز در دیدار با یکی از مراجع، دوباره اشاره‌‌‌ای به جذب 25 هزار طلبه در مدارس داد. خبری که با وجودیکه چند ساعت بعد توسط روابط عمومی این وزارتخانه تکذیب شده و گفته شد که فقط 3 هزار طلبه جذب خواهند شد، باز هم واکنش های فراوانی را به همراه داشت.
حالا بعد از چند ماه شورای عالی انقلاب فرهنگی ایران طی مصوبه‌ای، ورود بدون کنکور آن افرادی که آنها را «طلاب و انش‌آموزان نخبه و بااستعداد» توصیف کرده، به دانشگاه فرهنگیان را تصویب کرد.بر اساس مصوبه جدید این نهاد که چند روز قبل منتشر شد، دست‌کم ۱۰ درصد از جذب دانشجو به دانشگاه فرهنگیان برای تربیت آنها به‌عنوان معلمان آینده کشور از میان این طلبه‌های دینی انجام خواهد شد.
این دانش‌آموزان و طلاب بدون شرکت در کنکور و تنها با شرکت در مصاحبه و ارزیابی یک هیئت جذب و گزینش، وارد دانشگاه فرهنگیان شده و در آینده آموزگار خواهند شد.
جذب تا دو سال
نکته حائز اهمیت آن است که پذیرش برای دانش آموزان تا دو سال پس از دانش آموختگی و صرفا برای یک‌بار و پذیرش برای طلاب تا دو سال پس از فارغ التحصیلی از سطح یک و صرفا برای یک‌بار امکان‌پذیر است. از سوی دیگر مدت خدمت سربازی داوطلبان ذکور به حدود سنواتی این آیین نامه اضافه می‌شود.
شرایط عمومی جذب متقاضیان موضوع این آیین‌نامه مطابق با شرایط عمومی استخدام معلم در آموزش‌و پرورش و شرط اختصاصی جذب متقاضیان، موفقیت در کسب حدنصاب یا امتیازات تعیین‌شده در آیین‌نامه است.
پذیرش چطور انجام می شود؟
پذیرش نهایی متقاضیان با لحاظ کردن نسبت ۶۰ درصد نمره کسب‌شده به عنوان شایستگی تخصصی و ۴۰ درصد نمره به عنوان شایستگی عمومی و اختصاصی در ارزیابی تکمیلی و پس از تأیید گزینش بر مبنای بالاترین امتیازهای کسب شده، انجام و از طریق سازمان سنجش آموزش کشور اعلام می‌شود.
به گفته رضامراد صحرایی، وزیر آموزش‌وپرورش دولت ابراهیم رئیسی، از بین هفتاد هزار معلمی که به تازگی استخدام شده‌اند، ۵۸۰۰ تن نیروی جهادی و ۱۳۰۰ نفر مربی قرآن هستند. علاوه بر آنها در امور تربیتی ۲۵ هزار طلبه جذب شده و در مدارس فعالیت دارند. اصغر باقرزاده معاون پرورشی وفرهنگی وزیر آموزش و پرورش در ماه مهر اعلام کرده بود که ۲۵ هزار نیروی پرورشی جذب شده‌اند. حال با اطلاع‌رسانی جدید صحرایی ممکن است طلبه‌های یادشده در جایگاه مربی پرورشی جذب شده باشند.
پیشتر نیز یوسف نوری نخستین وزیر آموزش و پرورش دولت ابراهیم رئیسی در هنگام کسب رای اعتماد در مجلس خواهان تعامل با حوزه‌های علمیه و مساجد برای «جهش به سمت تمدن نوین اسلامی» و «پرورش نسل تمدن‌ساز» شده بود. اما، از همان زمانی که خبرآن منتشر شد، با انتقادها و واکنش‌های فراوانی از سوی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور و نیز انجمن روانشناسی ایران و البته تعداد زیادی از روانشناسان و متخصصان این حوزه مورد نقد و شکایت قرار گرفت به‌طوری‌که این دو سازمان طی نامه‌هایی به رئیس مجلس شورای اسلامی خواستار باز پس‌گیری این طرح شدند.
این طرح البته با مخالفت انجمن‌های تخصصی روانشناسی مواجه شد و در ادامه نیز وضعیت نامشخصی پیدا کرد. این تدبیر در حالی اجرایی می‌شود که نقش مربیان فرهنگی در مدارس در چند سال اخیر در مدارس کمرنگ تر شده است بگونه‌ای که باقرزاده در شهریور امسال اعلام کرد که از ۱۱۸ هزار مدرسه، فقط ۴۷ هزار مدرسه، مربی پرورشی دارد.
اکنون به نظر می‌رسد مراد صحرائی با استمرار راهکارهای جدید مورد نظر یوسف نوری در پی ایجاد «انقلاب فرهنگی» از طریق ورود روحانیون و نیروهای اصول‌گرا به مدارس باشد.
این در حالی است که همانطور که گفته شد نقدهای فراوانی به این طرح وارد است. یکی از همین نقدها موضوع کمبود معلم در سیستم آموزشی است. همانطور که بارها نیز گفته شده مدارس کشور در سالیان گذشته همیشه با کمبود معلم مواجه بوده است. این رقم در اواخر دهه نود خورشیدی به طور میانگین ۱۲۰ هزار معلوم بود که محصول کمبود بودجه دولت در استخدام آموزگاران جدید و افزایش شمار معلمان بازنشسته شده بود. این رقم در سال ۱۴۰۲ طبق ادعای وزیر آموزش و پرورش دویست هزار نفر شده است. در حال حاضر جمعیت دانش‌آموزی کشور حدود شانزده میلیون نفر است.
انتقاد خودی های آموزشی
این طرح اما بین معلم‌ها نیز منتقدانی جدی دارد. دکتر «تهمینه کمالیان»کارشناس مشاوره در این زمینه معتقد است: فکر می‌کنم طرحی که برای جذب طلبه‌ها در مجلس مطرح شد، غیرتخصصی و کارشناسی نشده است چرا که اولین آسیب آن می‌تواند این باشد که مسائل آموزشی – فرهنگی با دیدگاه‌های مذهبی – سیاسی آمیخته شود. وی معتقد است: دوستانی که این طرح را پیشنهاد داده‌اند احتمالا به مدل‌های روانشناسی با دیدگاه‌های مذهبی نگاه کرده‌اند آنهم بدون توجه به اینکه فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها اولا باید دورههای آموزشی سختی را در دانشگاه‌ها پشت سر بگذارند و ثانیا تا وقتی که دورههای تخصصی و مشاوره‌های بالینی را پشت سر نگذارند و کارآموزی نکنند به آنها مجوز کار داده نمی‌شود.
وی با ذکر اینکه به نظر می‌رسد این پیشنهاد در راستای ایجاد اشتغال برای طلاب است، گفت: به نظر می‌رسد مدیران حوزوی بسیار بزرگ‌منشانه به تحصیلات و اشتغال طلبه‌های خودشان نگاه می‌کنند! اگر چنین باشد هر دانشگاه و مرکز دیگری هم می‌تواند بگوید مثلا من می‌خواهم مجوز دفتر وکالت بدهم، درحالی که چنین مجوزی باید بسیار سختگیرانه صادر شود.
همانطور که گفته شد؛ این طرح تاکنون بارها به انحاء مختلف از زبان وزیر آموزش و پرورش مطرح شده است کما اینکه رضامراد صحرایی، ماه گذشته اعلام کرده بود امسال «۱۹ هزار مربی پرورشی» با حمایت دولت جذب شده‌اند. این رویکرد جمهوری اسلامی با موجی از انتقادات و هشدارها مواجه شده‌است.
شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان ایران نیز ۳۰ دی‌ماه در مورد اقدام وزارت آموزش و پرورش در «جایگزینی» آموزگاران مدارس با طلاب و روحانیون هشدار داد و آن را حرکتی «ارتجاعی» و بازگشت به دوران «مکتب‌خانه» دانست.پیش از این رضامراد صحرایی وزیر آموزش و پرورش در گفت و گو با ایسنا درباره جزئیات این مصوبه توضیح داده بود «شاخصه این دسته از دانش‌آموزان برای معلم شدن بدون شرکت در آزمون کتبی، داشتن مدال یا مقام ملی است. در واقع این دانش آموزان می‌توانند در کنکور دانشگاه فرهنگیان نیز شرکت کنند اما دیگر لازم نیست در آزمون تربیت معلم شرکت کنند و این دسته از دانش‌آموزان بدون کنکور و از طریق احراز صلاحیت در کانون‌های ارزیابی وارد دانشگاه فرهنگیان می‌شوند.»
وی همچنین تاکید کرده بود که سابقه تحصیلی دانش‌آموزان برای جذب آنها در دانشگاه فرهنگیان مد نظر قرار می‌گیرد: «سابقه تحصیلی این دانش‌آموزان در قبولی آنها برای دانشگاه فرهنگیان نیز تاثیر دارد. برای قبولی این دانش‌آموزان در دانشگاه فرهنگیان بدون برگزاری آزمون کتبی نیز سابقه تحصیلی به همان اندازه کنکور، تاثیر دارد. در نهایت نیز توانایی این دانش‌آموزان برای معلم شدن در کانون‌های ارزیابی مورد بررسی قرار می‌گیرد و اگر تایید شوند در مسیر معلم شدن قرار می‌گیرند.»در عین حال این رویکرد حتی بین کرسی نشینان مجلس نیز با انتقادهایی همراه بود چنانچه آبان‌ماه سال جاری جلال محمودزاده، نماینده مجلس ایران با انتقاد از «خالص‌سازی» در دولت سیزدهم خبر داد که در کمتر از پنج ماه «۱۵ تا ۲۰ هزار» مدیر مدرسه در ایران به «دلایل سیاسی و اعتقادی» کنار گذاشته شده‌اند.
محمد رضا نیک نژاد، معلم باسابقه مدارس کشور و کارشناس آموزشی اما معتقد است که این موضوع را می‌توان از سه منظر بررسی کرد. وی در گفت و گو با «همدلی» می‌گوید: بخش اول این ماجرا به کیفیت آموزشی بر می‌گردد. یعنی باید دید استخدام این حجم از طلبه‌ها چه آسیبی به وجهه و کیفیت آموزش دانش آموزان ما در مدارس می‌زنند؟ چرا که به هر حال اگر این افراد می‌خواهند استخدام شوند باید از طریق دانشگاه فرهنگیان باشد و دورههای مختلف آموزش را پشت سربگذارند تا قابلیت تدریس در مدارس را پیدا کنند. اما اینکه بخواهیم همین طوری یکسری روحانی را بدون آنکه معیاری برای نخبه بودن آن داشته باشیم، جذب کنیم مسلما عاقبت خوبی در انتظار سیستم آموزشی ما نخواهد بود. این در حالی است که برای دانش آموزان، معیار نخبگی کاملا مشخص است.
وی با ذکر اینکه به نظر می رسد تلاش وزارت آموزش و پرورش برای تصویب این مصوبه و آوردن نام دانش آموزان نخبه در کنار طلاب نخبه این بوده که بیشتر این قشر را جذب مدارس کند می افزاید: واقعیت این است که آقای صحرایی با وجود تمامی ادعاهایی که مطرح می‌شود از چنان جایگاه مطلوبی در بین جامعه فرهنگیان و معلمان و خانواده بزرگ آموزش و پرورش برخوردار نیست. از سویی به همین دلیل و به البته به خاطر عملکرد نه چندان قوی که داشته، تاکنون چندین بار تا پای استیضاح پیش رفته است اما نیروهای فراآموزشی ! قدرتمند در حاکمیت مانع از این امر شده اند. برای همین وی به دنبال جلب رضایت این طیف قدرتمند و ذینفوذ سیستم حاکمیت است. حالا وی می خواهد با چنین اقداماتی لطف حامیانش را جبران کند.این کارشناس آموزشی همچنین سومین ضلع این مثلث را نگاه ایدئولوژیک حاکمیت و دولت به آموزش و پرورش می‌داند و می‌گوید: همانطورکه می‌دانید حاکمیت از آموزش و پرورش انتظار دارد که دانش آموزان را مطابق با سیستم ایدولوژیک مد نظر وی تربیت کند. درحالیکه در عمل ممکن است بسیاری از والدین و حتی خود دبیران و کارکنان آموزش و پرورش نیز با این نگاه حاکم بر سیستم آموزشی ما موافق نباشند! با این حال وزیر و حاکمیت همچنان به غلط امیدوار است که با اقداماتی مانند جذب طلبه ها، بتواند دانش آموزانی مطابق با نظام ایدولوژیک مد نظر خود تربیت کند. در حالیکه تجربه ثابت کرده که اصلا چنین نظریه‌‌‌ای نمی تواند کارگشا باشد!بدین ترتیب به نظر می رسد همانطور که گفته شده هدف از تصویب این مصوبه، آماده کردن بستر برای جذب طلاب باشد تا دانش آموزان نخبه، کمااینکه نیک نژادی نیزدر این زمینه می گوید: واقعا چند درصد از دانش آموزان نخبه تمایل دارند که جذب آموزش و پرورش شوند؟ آنهم با وضعیتی که معلم ها هم اکنون برای تامین معیشتشان دارند؟ اما در مقابل طلاب به خاطر شرایط خاصی که برای کار دارند، مسلما از این طرح استقبال می کنند. به بیانی این طرح راهکاری است برای تحقق اهداف آقای وزیر!